CARSKA BARA

Čista i čudesno plava, Carska bara je ušuškana vrbacima, gustom trskom i ševarom u meandrima Starog Begeja, kao jedinstven ekosistem prebogat retkim pticama, divljim životinjama i insektima. Na ovaj dragulj prirode, kroz prašumu u ravnici, kao na kakav vodeni aerodrom sleću neverovatna jata ptica, preletajući selo Belo Blato, na obali Begeja i Tise, u kome se razvio seoski turizam, pa ljubitelji prirode mogu lako da nađu smeštaj, iznajme bicikle i uživaju u foto-safariju.

Specijalni rezervat prirode Carska bara, koji se proteže u obliku latiničnog slova „S”, UNESKO je uvrstio u zaštićeno Ramsarsko područje od međunarodnog značaja. Po Ramsarskoj konvenciji iz 1971, koja reguliše zaštitu i očuvanje regija na Zemlji koje su od presudne važnosti za opstanak mnogih biljnih i životinjskih vrsta i njihovih zajednica, u Srbiji je, pored Carske bare, zaštićeno još osam međunarodno značajnih vlažnih staništa. To su Obedska bara, Ludaško jezero, Zasavica, Slano Kolovo, Vlasina, Gornje Podunavlje, Labudovo okno, Peštersko polje i Koviljsko-petrovaradinski rit.

PLAVA JEZERA I BELE SLATINE

Specijalni rezervat prirode Carska bara, koju zbog prirodnog obilja zovu i banatskim Amazonom, prostire se na 1.676 hektara oko Starog Begeja, Carske, Perleske bare i bare Tiganjice, nadomak Beograda, Novog Sada i Zrenjanina. Ako na 17. kilometru od Zrenjanina skrenete desno preko Begeja, doživećete čudo od lepote plavih jezera koja se smenjuju, ovenčana šipražjem, zelenim i smeđim šumama, te bledožutim i belim slatinama, koje se smatraju najbolje očuvanim kopnenim staništima živog sveta u Vojvodini. Nažalost, slatine koje su ime dobile zbog velikog procenta soli na kojima se nalaze veoma retke biljne i životinjske vrste, poput slatinske palamide, panonske jurčice, modrovrane i sive vetruške, često se tretiraju kao bezvredno zemljište, iako prema konvenciji EU, treba da budu visokozaštićene.

Na prostoru današnjeg specijalnog rezervata prirode Carska bara nekada se protezalo bezbroj većih i manjih močvara, verovatno još od vremena kada je Atila, vladar Hunskog carstva, zbog surovosti nazvan Bič Božji (Flagelum Dei), bio jedini gospodar Tise, Begeja i Tamiša. Prema legendi, sahranjen je baš tu, u zlatnom kovčegu s velikim blagom na dnu bare, pa je zato i dobila ime Carska bara. Po drugima, ime je nastalo jer su na područje Carske bare dolazili mnogi slavni lovci, među kojima je bilo i krunisanih glava, poput austrougarskog nadvojvode Franca Ferdinanda.

PTICE SA CRVENE LISTE

Svetsku slavu ovom lokalitetu donelo je prisustvo 250 vrsta ptica (140 stanarica i 110 selica), među kojima ima i veoma retkih, kao što su orao belorepan, eja močvarica, livadska eja, kobac, čaplja kašikara.

Međunarodni popis vodenih ptica na području Specijalnog rezervata prirode Carska bara (International Waterbird Census - IWC) pokrenuo je još 1967. godine Biro za istraživanje vodenih ptica (International Waterfowl Reasearch Bureau) i od tada ih redovno posmatraju i prate ornitolozi, a ljubitelji prirode iz celog sveta dolaze baš ovde da ih slikaju jer je lov, sem retkih izuzetaka, zabranjen.

Strpljivi posmatrač u regiji Carske bare može da vidi i uzletišta kormorana, koji vole da se smeste na visokim stablima sasušenih vrhova. Ove prekrasne ptice lete brzinom od 60 kilometara na čas, rone na dubini od 13 metara, a korišćenjem vazdušnih struja neprekidno mogu da lete i po 1.000 kilometara. Smatra se da su kormorani najorganizovanije ptice jer love u grupama, inteligentni su, lupaju krilima po vodi i tako nateraju ribu na površinu i prava su poslastica za fotografe ako imaju sreće da ih uhvate u oku objektiva.

BARSKI PETLIĆ I ORAO KLIKTAŠ

Carska bara je od posebnog značaja i u jesenjem periodu jer predstavlja glavno mesto odmora i ishrane za vreme ptičje seobe, kada se sreće više hiljada ptica. Pašnjaci na slatinastom zemljištu, slane bare, jezera omiljena su staništa šljuka, a kada se ispusti voda iz ribnjačkih jezera, njihova dna se pretvaraju u fantastične, prebogate trpeze za sve šljukarice na seobi, kao što su žalari, prudnici, zujavci i galebovi.

U gustim tršćacima žive i barska kokica, barski petlić, barski petlovan i brkata senica. Zato je ornitološka vrednost Specijalnog rezervata prirode Carska bara neprocenjiva jer su se tu smestile mnogobrojne globalno ugrožene vrste s evropske Crvene liste, poput orla kliktaša, prdavca, riđogrlog gnjurca, bele rode, mrke lunje, stepskog sokola, morskog zujavca, belobrade čigre, crnoglavog svrčka, te svih 10 vrsta evropskih čaplji.

U vodama starog Begeja žive i 24 vrste ribe, a u okolnim šumama ima divljih svinja, lisica, zečeva, lasica, čak i divljih mačaka. Na puteljcima se mogu susresti i zalutale kornjače, koje se sklanjaju od sunca.

Carska bara toliko je čudesna da se svakog juna baš tu, usred ravnice, skupljaju i planinari, ljubitelji visina iz zemlje i sveta. Staza zdravlja, obeležena i veoma prijatna za šetnju, dugačka je oko četiri kilometra i vodi preko drvenih mostića i trotoara, a biciklisti mogu da obiđu celu destinaciju vozeći se nasipom dugim 21 kilometar. Ali ovde je čovek samo gost, a boravak u prirodi ograničen je od pet sati ujutru do 10 sati uveče da se ne bi remetio život svih tih divnih stanovnika Carske bare.

Za to vreme posetioci mogu da uživaju u lepoj šetnji do vidikovca, do koga se dolazi i stazom zdravlja i odakle se dobro vidi očaravajuća lepota flore i faune rezervata. Preko godine postoje i organizovani celodnevni programi posmatranja i fotografisanja ptica (birdwatching) u malim grupama, kao i vožnje kanuima, čamcima na vesla i brodom, a sve informacije mogu da se dobiju u Prirodnjačkoj kući, koja se nalazi na ulazu u rezervat.