DRAGULJ NA SEVERU BAČKE

Subotica je najseverniji grad Srbije, nadaleko poznat po arhitekturi, istoriji, kulturi i bogatoj gastronomskoj ponudi, svojevrsnom miksu nemačke, turske, mađarske, crnogorske, bosanske i raznih drugih kuhinja, kao i po vrhunskim vinima, tamburašima, salašima, voćnjacima, vinogradima, i nadasve tolerantnim i ljubaznim stanovnicima.

U Subotici su rođeni mnogi poznati ljudi, između ostalih i književnik Danilo Kiš (1935-1989) i veleposednik, mačevalac, rvač i biciklista Lajoš Vermeš (1860-1945), poznat i po tome što je za potrebe Palićke olimpijade izgradio prvu biciklističku stazu u ovom delu Evrope, elipsoidnog oblika, dugu 500 m, kao i svojevrsno olimpijsko selo daleke 1892. godine, a u njemu kulu Bagojvar (sovina kula) i vilu Lujza, koje i danas postoje. Vile su sagrađene u ondašnjem modernom stilu, sa crepovima od čuvene Žolnai keramike. Smatra se da više od 1.000 građevina u Evropi ima dekoracije i obloge od Žolnai keramike. U Subotici ih imaju dve fontane, plava i zelena, kao i Rajhlova palata i Gradska kuća, od nje su urađene i sve ukrasne pločice i crepovi na secesijskim građevinama u gradu. Rajhlovu palatu je 1904. sazidao arhitekta Ferenc Rajhl, kao izuzetan primerak secesijske arhitekture, razigrane fasade i u neobičnoj kombinaciji boja. Danas se u njoj nalazi Galerija moderne umetnosti “Likovni susret”.

Centar grada

Centrom Subotice dominira Gradska kuća, remek-delo mađarske secesije, podignuta 1912, okružena parkom, zelenom i plavom fontanom i trgom, gde se održavaju koncerti cele godine. Tu je i zgrada Narodnog pozorišta, koje neguje kulturni identitet svih etničkih zajednica u Subotici, i jedinstvena je po tome što funkcioniše na dva jezika i ima dva ansambla, dramu na srpskom jeziku i dramu na mađarskom. U blizini je i neobarokna zgrada Gradske biblioteke, kao i spomenik samozvanom caru Jovanu Nenadu, koji je 1527. godine proglasio Suboticu svojom prestonicom, ali mu carstvo nije bilo dugog veka.

Na trgu Žrtava fašizma nalazi se pozorište Kostolanji Deže, koje neguje alternativni teatar, od Šekspira, preko Mrozeka, do Beketa i Brehta. Tu je i art bioskop “Lifka” na čijem su repertoaru dokumentarni, umetnički i, pre svega, evropski filmovi. Bioskop “Lifka” neguje tradiciju koju je u ovom delu sveta utemeljio naturalizovani Subotičanin i pionir kinematografije Aleksandar Lifka (1880-1952). Legenda kaže da je Lifka 1897. prisustvovao filmskoj projekciji braće Limijer u Beču, o čemu je napisao sledeće: “Tek 1900. godine, kada sam završio školovanje, mogao sam da ostvarim svoje planove. Otac mi je imao muzej. Posle njegove iznenadne smrti, majka mi je omogućila izgradnju jednog pokretnog bioskopa”.

Bioskop Lifka

Deset godina kasnije Lifka je u Subotici, u bivšoj zgradi hotela "Hungarija" otvorio bioskop pod imenom "Bioskop Lifka”. Priča se da je program premijere štampan na beloj svili. U gradskom muzeju u Subotici čuvaju se Lifkine stvari (kamera, projektor, nameštaj, slike, fotografije, posuđe, dokumenta). Njemu u čast ustanovljena je i nagrada “Aleksandar Lifka” koja se dodeljuje na Međunarodnom filmskom festivalu "Palić". Inače, ovaj filmski festival osnovala je 1992. opština Subotica, da bi u međuvremenu izrastao u jedan od najznačajnijih festivala u regionu i jedan od retkih u svetu sa 100 posto evropskim repertoarom.

Subotica i njena okolina su preko cele godine mesto gde se odvija mnogo interesantnih događaja, kao što su VinterFest (decembar, januar), Međunarodni i regionalni sajam SuSajam (početak juna), ili Jazzik festival (novembar), kada se okupljaju ljubitelji džeza, na čelu sa subotičkim saksofonistom Gaborom Bunfordom. Tu nastupaju i svetski džez muzičari, kao i mladi talenti džez muzike. Manifestacija Dani grada Subotice, koja se održava krajem avgusta, veoma je atraktivna i svake godine je drugačija. Prošle godine organizovana je izložba maketa vozova, igrane su dečje pozorišne predstave na mađarskom i srpskom jeziku, bila je i međunarodna biciklistička trka, kao i koncert subotičkih bendova, duvačkog orkestra i subotičke filharmonije. Interetno festival okuplja istaknute folklorne grupe i folklorne muzičare iz celog sveta i održava se u centru grada u avgustu mesecu.

Palić, Kelebija, Hajdukovo

Subotičani se ponose svojom okolinom. Palić, istoimeno jezero i naselje, udaljeno je osam kilometara od grada i nudi bezbroj sportskih aktivnosti na jezeru i u njegovoj okolini, kao i duge šetnje i relaksirajuće vožnje biciklom. Po jezeru se može voziti katamaranom, mogu da se iznajme pedaline, a popularno je i veslanje na dasci, jedrenje, kao i hodanje po vodi u džinovskoj lopti. Tri plaže, termalni bazen kao i nekoliko otvorenih bazena u hotelima, pravi su raj za turiste.

Udaljena jedanaest kilometara od Subotice, Ergela Kelebija prostire se na dvadeset hektara uređenog prostora, sa savremenim štalama, fijakerima, muzejem kočija, trkačkom stazom, jezerom, parkom i pravi je magnet za sve ljubitelje prirode i pre svega, lipicanera, kojih ovde ima više od šezdeset. Posetioci mogu da jašu, voze se kočijama i posmatraju performans najboljih jahača ergele.

Dvanaest kilometara od Subotice nalazi se selo Hajdukovo i Ludaško jezero. Jezero, močvare i Selevenjska pustara izuzetno su bogati najrazličitijim vrstama ptica i retkim i ugroženim biljkama i životinjama. Posmatranje ptica se organizuje od aprila do septembra. Pored Vizitorskog centra je restoran Sunjog čarda, poznat po ribljim specijalitetima, otvoren od maja do novembra.

Duh Subotice može da se oseti i preko pesama Zvonka Bogdana, naturalizovanog Subotičana (rođen je u Somboru, 1942). Ovaj poznati pevač, kompozitor, slikar, vinar i džokej, uz pratnju tamburica peva originalne i tradicionalne pesme, koje nose mirise i ukuse ravnice, pevaju o ljubavi i konjima koji slobodno jure, poput poznatih “Ej, salaši na severu Bačke”, “Kraj jezera jedna kuća mala” i “O tebi pevam najdraži grade”.