KARCINOMA GRLIĆA MATERICE

Srbija je među zemljama sa najvećom učestalošću raka grlića materice na 100.000 žena (stopa učestalosti, incidencija) u zavisnosti o kom je regionu Srbije reč. U ranom stadijumu razvoja rak grlića materice je najčešće bolest bez simptoma. Kada se jave simptomi, uglavnom je bolest već uznapredovala.

CITOLOŠKI PREGLED GRLIĆA MATERICE

PAPA test je citološki test kojim se sa grlića materice uzima uzorak sloja ćelija koje potom pregleda citolog, a rezultat testa tumači vaš ginekolog.

Od početka primene PAPA je spasao milione žena od karcinoma grlića materice i predstavlja zlatni standard u ranom otkrivanju promena na grliću. Kao i sve druge dijagnostičke metode pojedinačno, ima određena ograničenja. Pouzdanost PAPA testa u Evropi je 48–68%. Praktično, od 10 žena koje imaju negativan nalaz PAPA testa, kod tri žene se može pretpostaviti da nalaz nije realno negativan.

PAPA bris je važan deo u nizu pregleda koje ginekolog može da uradi da bi sa velikom sigurnošću isključio bolest grlića materice. Posebno ističemo značaj kolposkopije, koja metodom optičkog uveličanja omogućava uvid u stanje grlića.

Istraživanja koja su dokazala da je humani papiloma virus visokog rizika (VR HPV) uzročnik karcinoma grlića materice uticala su na to da naučnici osmisle pretragu koja će u kombinaciji sa PAPA testom povećati tačnost testiranja žena na 98% .

OSNOVNE INFORMACIJE O HUMANOM PAPILOMA VIRUSU (HPV)

Većina odraslih seksualno aktivnih ljudi (oko 80%) tokom života imaće HPV infekciju koju organizam spontano eliminiše u periodu od nekoliko meseci do dve godine. Virusi ove grupe mogu biti sa niskim rizikom (NR HPV) ili sa visokim rizikom (VR HPV) za nastanak raka grlića materice. Ako je infekcija izazvana visokorizičnim tipom HPV i traje duže, može doći do razvoja benignih i malignih bolesti grlića. Tada se kod oko 20% VR HPV pozitivnih žena razvijaju premaligne promene grlića različitog stepena tokom deset i više godina, a kod jednog procenta VR HPV pozitivnih žena razvija se rak grlića materice.

Naučnici su analizirajući ćelije raka grlića materice, u 98% slučajeva dokazali prisustvo VR HPV, a najčešći tipovi su 16, 18, 31 i 45.

Važno je znati da je zaista dug vremenski period potreban od nastanka infekcije do nastanka bolesti i da učestalost praćenja HPV statusa pacijentkinje i dodatne dijagnostičke procedure treba da odredi isključivo ginekolog.

Infekcije koje izaziva ova grupa virusa se u znatnom broju spontano eliminišu iz organizma bez posledica.

Žene su nakon pozitivnog HPV testa veoma zabrinute, ali važno je znati da je spontana eliminacija virusa iz organizma uobičajena kod osoba čiji imunološki mehanizmi nisu narušeni.

S obzirom na to da se virus najčešće prenosi seksualnim putem, dovoljan je jedan polni odnos sa HPV pozitivnim partnerom da bi se prenela infekcija.

TEST HPV DNK

HPV DNK je analiza kojom se određuje postojanje infekcije visokorizičnim tipovima humanog papiloma virusa (VR HPV), jednog od faktora za razvoj premalignih i malignih promena na grliću materice. Ova analiza doprinosi tačnijem postavljanju dijagnoze kod postojanja promena na grliću materice i bezbednijem praćenju pacijentkinja sa prethodno lečenim bolestima grlića materice.

Upućivanje pacijentkinje na testiranje VR HPV i tumačenje rezultata isključivo je u domenu ginekologa. Test je standardizovana, savremena molekularna dijagnostička metoda, zvanično institucionalno odobrena i preporučena. Rezultat testa ne tumači se van konteksta rezultata citologije (PAPA) i kolposkopskog nalaza. Ovaj test je partner citološkom pregledu grlića materice (PAPA).

HPV VAKCINA

Primenom HPV vakcine sprečava se nastanak perzistentne infekcije, prekancerogenih promena i maligne bolesti izazvanih određenim tipovima HPV. Na osnovu podataka o visokoj učestalosti HPV infekcija i visokom riziku za nastanak infekcije neposredno po otpočinjanju seksualne aktivnosti, najveća zaštita postiže se primenom vakcine pre početka seksualne aktivnosti. Zbog toga se preporučuje vakcinacija u uzrastu od 12 do 14 godina. Vakcina se ne preporučuje za devojčice mlađe od devet godina jer u toj grupi imunogenost i efikasnost vakcine nisu ispitivane. Efikasnost vakcine kod žena starijih od 26 godina nije potvrđena i dodatna istraživanja su u toku. Visoka zaštita postiže se imunizacijom i kod osoba ženskog pola starijih od 14 godina, odnosno kod žena starosti između 15 i 26 godina ukoliko nisu otpočele seksualnu aktivnost. Ženske osobe starosti od 12 do 26 godina koje su već seksualno aktivne mogu imati korist od HPV vakcinacije, ali u znatno manjoj meri. Vakcina nema terapiski efekat i ne može se koristiti za lečenje postojećih lezija izazvanih HPV. S obzirom na to da registrovane vakcine ne pružaju zaštitu od svih onkogenih HPV tipova, kao i da nijedna vakcina nije 100% efikasna, neophodno je pridržavati se nacionalnih preporuka za skrining raka grlića materice bez obzira na vakcinalni status. To znači da i žene koje su vakcinisane moraju biti uključene u nacionalni skrining program.