UVEK KORISNI

Ljudi od rođenja bivaju kolonizovani bakterijama, virusima i drugim mikroorganizmima koji žive na i u našem telu. U crevima čoveka prirodno živi preko 100 milijardi mikroorganizama (od toga 500 identifikovanih), uglavnom bakterija, koji čine njegovu crevnu mikrofloru ili po novoj terminologiji – gastrointestinalnu (GIT) mikrobiotu. Najveća količina bakterija nalazi se u kolonu – od 1010 do 1013 bakterija po ml, odnosno gramu uzorka, što debelo crevo čini centrom mikrobiotske aktivnosti u ljudskom telu. Zanimljiv podatak je da ukupna biomasa mikrobnih ćelija u celokupnom gastrointestinalnom sistemu jednog čoveka iznosi u proseku između 3 i 4 kg.

Mikrobiota u crevima je specifična za svaku osobu i zavisi od genetskih faktora i okruženja. Neophodna je za pravilan rad creva i imunog sistema, produkciju vitamina K i folata, čak utiče i na metabolizam nekih lekova.

 

Formiranje GIT mikrobiote

Crevna flora novorođenčadi se razlikuje od odraslih. Na nju utiču brojni faktori: genetika majke, termin i način porođaja, način hranjenja bebe – dojenje ili adaptirane formule, uvođenje čvrste hrane, kontakt sa mikroorganizmima tokom prvih godina života, upotreba antibiotika.

Prenos mikroorganizama sa majke i formiranje GIT mikrobiote deteta vrši se tokom prve dve godine života. Deca rođena prirodnim putem prvo će preuzeti floru laktobacila koja je dominantna u vaginalnoj flori majke, dok će kod dece rođene carskim rezom dominirati flora dominantna na koži majke. Kako majčino mleko pored laktobakterija sadrži i bifidobakterije, to dalje stimuliše rast bifidobakterija u crevima beba. Dojena odojčad imaju crevnu floru u kojoj dominiraju korisne bakterije Lactobacillus i bifidobakterije, dok se crevna flora dece na veštačkoj ishrani znatno razlikuje - bifidobakterije se nalaze u promenljivom broju. Tokom treće godine života crevna mikroflora dece počinje da liči na onu kod odraslih.

Prema mišljenju koje se popularno naziva „higijenska hipoteza“, izloženost prljavštini, mikroorganizmima i određenim infekcijama, naročito u najmlađem uzrastu, izuzetno je korisna za razvijanje imunog sistema. Ako deca ne dolaze u kontakt sa izazivačima bolesti, njihov imuni sistem se ne razvija pravilno i postaje osetljiv na ne-patogene, strane ćelije, kao što su alergeni, ili čak na sopstvene ćelije čime nastaju autoimune bolesti.

Određena vrsta hrane (npr. toksini iz pšenice) može izazvati zapaljenje creva, koje za posledicu ima smanjenu produkciju mukusa na zidu creva, ili se stvaraju male rupe u zidu creva, pa je otvoren put patogenima i infekcijama.

 

Šta su probiotici?

Po definiciji, probiotici su živi mikroorganizmi koji, kada se daju u odgovarajućoj količini (dozi), imaju pozitivan učinak na zdravlje domaćina. Probiotici kao suplementi mogu podržati normalnu funkciju crevne flore, poboljšavaju funkciju mukozne barijere, dokazano je da balansiraju imuni sistem i inhibiraju patogene. Međutim, ne deluju svi sojevi probiotika po svim ovim mehanizmima, pa ni svi sojevi nisu za istu indikaciju.

Sojevi koji se najčešće koriste kao probiotici su bakterije mlečne kiseline laktobacili, bifidobakterije i kvasac Saccharomyces boulardii. LGG - Lactobacillus rhamnosus GG je do danas najistraženiji probiotički soj, koji se u poslednjih deset godina pokazao sigurnim i delotvornim u više od 250 kliničkih ispitivanja, od kojih se 75 odnosi na dečiju populaciju.

Od pojedinačnih probiotičkih sojeva, LGG se pokazao delotvornim u najvećem broju indikacija: lečenje infektivnog proliva kod dece, prevencija proliva uzrokovanog antibiotikom, prevencija atopijskog dermatitisa, podsticanje imunološkog odgovora.

 

Terapijski efekti

Dodatak probiotika adaptiranom mleku može pozitivno uticati na imunitet kod beba koje nisu isključivo dojene. Iako probiotici mogu smanjiti stopu infekcije kod beba na adaptiranom mleku, dojenje ipak ima snažnije zaštitne efekte!

Za decu koja su sklona alergijama, kao i za prevenciju sezonskih respiratornih infekcija kod dece, potrebno je primenjivati probiotske bakterije iz grupe Lactobacillus reuteri i Lactobacillus rhamnosus.

Ispitivanjem efekta probiotika na pojavu gripa i prehlade kod predškolske dece, ispostavilo se kako svakodnevna konzumacija probiotskih bakterija u zimsko doba može smanjiti pojavu tipičnih simptoma prehlade. Spomenuta studija testirala je uticaj dve vrste bakterija, Lactobacillus acidophilusa i Bifidobacterium animalisa, a autori zaključuju da najefikasniju odbranu od gripa i prehlade pruža istovremeni unos oba probiotska soja.

Probiotske bakterije imaju važnu ulogu kako u prevenciji, tako i lečenju akutnih infektivnih dijareja.

Tretman antibioticima može izmeniti mikrofloru u crevima i često izaziva dijareju. Kada dođe do pojave takozvanog antibiotskog proliva, idealan probiotik je Sacharomyces Bulardi. Kod upotrebe antibiotika savetujte se davanje probiotika dva sata posle antibiotika, kako bi se sprečila inaktivacija probiotika.

Starija populacija je podložnija lošem stanju crevne flore zbog smanjenog broja dobrih bakterija, a povećanog broja loših bakterija, poput Clostridium, i drugih fakultativno anaerobnih i G-bakterija. Promene mikrobiote kod starijih ljudi mogu za posledicu imati inflamaciju u crevima koja vodi ka drugim GIT smetnjama, ali generalnom padu imuniteta i brojnim hroničnim bolestima, uključujući kancer, metabolički sindrom, dijabetes, artritis. Postoje studije koje pokazuju da je skraćeno vreme trajanja GIT smetnji i respiratornih infekcija tokom zimskih meseci kod starijih ljudi koji su pili probiotike. Zbog toga se preporučuje upotreba probiotika kod starijih ljudi.

Probiotici ipak nisu korisni za sve, kod prerano rođenih beba, kritično bolesnih i ljudi sa kompromitovanim imunim sistemom, upotreba probiotika može biti štetna jer povećava rizik od bakterijskih i gljivičnih infekcija. Oni mogu da koriste probiotike samo po savetu i pod kontrolom lekara.